De Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen schreef afgelopen winter een essayprijsvraag uit rondom het thema ‘naar een optimale energietransitie’, als afsluiting van een jaar waarin met twee debatten de urgentie van het onderwerp werd benadrukt.
Essayschrijvers bogen zich over de vraag hoe Nederland de overstap kan maken naar duurzame energie. De klimaatdoelen maar ook de hoge energiekosten helpen om de urgentie van deze transitie te benadrukken in de samenleving. Maar om de transitie snel en effectief te maken moet nog veel gebeuren. Welke kansen zien wij over het hoofd en welke ideeën kunnen ons verder helpen om deze opdracht tot een goed einde te brengen? Wat willen we prioriteren en hoe houden we de betrokkenheid van burgers hoog?
Uit de inzendingen koos de jury, bestaande uit Prof. dr. ir. Louise Fresco, Prof. dr. Paul van Lange, Prof. dr. Rik Leemans, Dr. Dirk Smit en Drs. Sander van Walsum, ex aequo drie winnaars. Dit zijn:
Verrassend is dat de winnende essays meer vanuit maatschappelijke dan vanuit wetenschappelijke hoek zijn geschreven. De jury meent dat de drie prijswinnaars inhoudelijk een eigen perspectief geven op het thema ‘naar een optimale energietransitie’ en als zodanig als zeer complementair kunnen worden gelezen.
Prijswinnaars VWO: Koen van Griensven en Frederique Kerstens, van het Atheneum College Hageveld, met het werkstuk 'De nanostructuur van de Morpho menelaus. Het natuurkundige mechanisme achter de blauwe kleur’
Prijswinnaar HAVO: Tessa van den Haak, van het Kaj Munk College, met het werkstuk ‘De oorzaak van autisme in een nieuw licht: wat is het verband tussen de darmen en de hersenen bij autisme?’
Eervolle vermelding VWO: Mees van der Meiden, van het Mendelcollege, met het werkstuk ‘How does the prolific cinematic of Iran coexist with its turbulent political climate?’
De prijswinnaars werden op vrijdagmiddag 14 april in het Hodshon huis bekend gemaakt door Prof. dr. Louise Gunning-Schepers, voorzitter KHMW en jurylid Dr. Jan Spoelder.
Bij de prijsuitreiking hielden Prof. dr. Iris Sommer, hoogleraar psychiatrie en neurowetenschapper & Toon Scheurink MD, PhD-student Neuroscience van het UMC Groningen een lezing over het belang van gezond eten en hoe voeding via darmflora van invloed is op hersencellen: Hersencellen communiceren met elkaar via boodschapperstoffen. Die boodschapperstoffen worden gemaakt uit aminozuren in de voeding. De darm en de darmflora spelen dan ook een grote rol in de aanvoer van boodschapperstoffen. Maar de rol van darmflora is nog veel groter. Ze breken bijvoorbeeld ook medicatie af, die bestemd is voor de hersenen.
Om het geleerde in praktijk te brengen kregen alle genomineerde leerlingen na afloop het boek van Iris Sommers "Voed je brein. Gezond eten en drinken voor je hersenen".
Hieronder is het drukbezochte Wim Drees Seminar “Ambities in overvloed, maar grenzen aan beleid – Zit de overheid op slot?” na te kijken, dat op 4 april werd gehouden aan de Universiteit Leiden Locatie Wijnhaven. Ook is er een schriftelijk verslag en zijn de slides van Bas ter Weel in te zien. (NB. in de opname ontbreekt jammer genoeg het laatste stukje van het debat omdat de opnametijd werd overschreden)
Opening en welkom door Prof. dr. L.J. (Louise) Gunning-Schepers, voorzitter KHMW. Moderator Prof. dr. A.H.G. (Alexander) Rinnooy Kan, universiteitshoogleraar economie en bedrijfskunde Universiteit van Amsterdam. Inleidingen door: Prof. dr. L.H. (Lex) Hoogduin, hoogleraar economie Rijksuniversiteit Groningen, Prof. dr. B.J. (Bas) ter Weel, algemeen directeur SEO Economisch Onderzoek, hoogleraar economie Universiteit van Amsterdam, kroonlid SER en Drs. H. (Henk) Nijboer, Tweede Kamerlid PvdA, woordvoerder Financiën, Wonen en Gaswinning.
De roep om overheidsingrijpen wordt steeds luider vanwege knelpunten op de arbeids- en woningmarkt, de stikstof- en energiecrisis, geopolitieke spanningen, migratiestromen en marktfalen. Maar is de overheid wel in staat haar taken effectief uit te voeren? De nodige aanpassingen stuiten op de huidige starre systemen binnen de overheid, waardoor de economie en samenleving te lang blijven hangen in de oude situatie. Burgers en bedrijven zien dit en verliezen hun vertrouwen in het probleemoplossend vermogen van de overheid. Wat kan de overheid wel doen binnen de starre systemen? Wat kunnen burgers en bedrijven oppakken? Er is geen eenvoudige oplossing voor de uitdagingen waarmee de samenleving wordt geconfronteerd. Er zijn ambities in overvloed, maar onbehagen over het huidige overheidsbeleid. Overheidsingrijpen gaat veelal gepaard met veel geld, zonder dat evident is dat het probleem (alleen) daarmee opgelost kan worden. Ook de uitvoerbaarheid van overheidsbeleid is pijnlijk tegen grenzen aangelopen (Toeslagen). En wanneer de overheid vanwege de uitvoerbaarheid kiest voor een wat generiekere of ruwe benadering stelt de rechter hier grenzen (Kerstarrest box 3, Urgenda, streep door nareismaatregel). Zit de overheid op slot? Zou er meer ruimte moeten worden geboden aan bedrijven en het maatschappelijk middenveld om de problemen van deze tijd het hoofd te bieden?
Het boek "Denken over geloven, van moderne zekerheid tot agnostische terughoudendheid" van wetenschappelijk secretaris der Maatschappij Wim B. Drees, is vanaf 15 september 2023 beschikbaar (Amsterdam University Press, 2023). Meer weten
Vanwege de scheiding van kerk en staat werd in de negentiende eeuw in openbare universiteiten kerkelijke theologie vervangen door godsdienstfilosofie. Als venster op het denken over geloven gebruikt Willem B. Drees, de laatste hoogleraar godsdienstwijsbegeerte in Leiden, werk van zijn voorgangers. In de tweede helft van de negentiende eeuw dachten zij houvast te kunnen vinden in het redelijk denken, in kennis van de godsdiensten of hun eigen geloof. Na de Eerste Wereldoorlog wordt geloof gezien als een keuze voor vertrouwen op de zin van het Geheel. Recenter zien we agnostische terughoudendheid die religieus en wetenschappelijk wordt gemotiveerd. Een geladen zwijgen.
Naar aanleiding van dit boek wordt op donderdag 19 oktober ’s middags in Leiden een boeksymposium georganiseerd, met als sprekers Arie Molendijk, Ab de Jong, Christa Anbeek en Marcel Sarot. Academiegebouw, 15.00-17.00. Informatie en aanmelden
