PRIJS VOOR WETENSCHAPSCOMMUNICATIE: DE IRISPENNING
In de media is er toenemende aandacht voor wetenschap, technologie en het maatschappelijke belang van wetenschappelijk en technologisch onderzoek. De Irispenning is ingesteld om deze ontwikkeling verder te stimuleren door originele en effectieve vormen van wetenschaps-communicatie te bekronen.
De Irispenning voor Excellente Wetenschapscommunicatie is in 2019 in het leven geroepen door de drie door het Rijk gesteunde wetenschapsmusea: NEMO Science Museum, Rijksmuseum Boerhaave en Teylers Museum. De prijs wordt financieel gesteund door de Koninklijke Hollandse Maatschappij der Wetenschappen en de Universiteiten van Nederland, en staat onder auspiciën van de Stichting De Avond van Wetenschap & Maatschappij die ook het podium biedt voor de prijsuitreiking op de jaarlijkse Avond van Wetenschap & Maatschappij.
De Irispenning is bestemd voor instellingen, projecten of personen in Nederland die gedurende langere tijd – minimaal vijf jaar – op innovatieve en eigenzinnige wijze een breed publiek weten te bereiken en te informeren over onderwerpen op het terrein van wetenschap en techniek. Een aantoonbare aanjaagfunctie in het maatschappelijk debat strekt tot aanbeveling. Eenmalige prestaties – een boek, een film, een voorstelling of een televisieuitzending – komen niet in aanmerking voor de prijs. De prijs is genoemd naar de Griekse godin Iris, godin van de regenboog en vliegensvlugge boodschapster van de goden. De veelkleurige, goudgevleugelde Iris bracht via de brug tussen hemel en aarde, de regenboog, boodschappen van de goden naar de mensen.
De prijs wordt met ingang van 2019 jaarlijks uitgereikt op de Avond van Wetenschap & Maatschappij in de Ridderzaal in Den Haag. De winnaar krijgt € 10.000,- en een penning, vervaardigd door Jennifer Hoes. Het prijzengeld wordt beschikbaar gesteld door de KHMW, hoofdsponsor van de Irispenning.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het secretariaat van de prijs via r.hageman@verstegenstigter.nl
De winnaar van de Irispenning 2023, Ionica Smeets, werd op 3 oktober bekendgemaakt door Arjen Lubach in de Avondshow. De prijs werd uitgereikt in de Pieterskerk in Leiden op 9 oktober tijdens de 24ste Avond van Wetenschap & Maatschappij, door juryvoorzitter Louise Gunning-Schepers, voorzitter van de KHMW, en Robbert Dijkgraaf, demissionair minister van OCW. 'Als er iemand is die langjarig excelleert op het gebied van wetenschapscommunicatie, altijd met humor, altijd zoekend naar samenwerking, dan is het wel Ionica Smeets', aldus de jury. Het volledig juryrapport is hier in te zien. Bekijk hier het fragment uit de Avondshow. Lees hier een bericht van Ionica Smeets op LinkedIn, februari 2024.
De jury van de Irispenning 2023:
Louise Gunning-Schepers, juryvoorzitter (voorzitter KHMW)
Ellen de Bruin (schrijver en redacteur NRC Handelsblad)
Géke Roelink (directeur NEMO ScienceMuseum)
Pieter Duisenberg (voorzitter Vereniging Universiteiten van Nederland)
Amito Haarhuis (directeur Rijksmuseum Boerhaave)
Marc de Beyer (directeur Teylers Museum)
De winnaar van de Irispenning 2022 is de Universiteit van Nederland. Ergens tussen de reguliere universiteiten, academische kennisfabrieken en erkende onderzoeksinstituten, bevindt zich een andere universiteit. Er hoeft geen collegegeld te worden betaald en er zijn geen tentamens aan deze universiteit voor iedereen. De Universiteit van Nederland – want daar hebben we het over – heeft zich in negen jaar tijd ontwikkeld tot een fantastisch platform waar wetenschappers vanuit alle veertien universiteiten en uit de alfa-, bèta- én gammawetenschappen hun kennis delen met het brede publiek.
De jury van de Irispenning 2022:
Louise Gunning-Schepers, juryvoorzitter (voorzitter KHMW)
Ellen de Bruin (redacteur NRC Handelsblad; schrijver)
Michiel Buchel (directeur NEMO ScienceMuseum)
Pieter Duisenberg (voorzitter Vereniging Universiteiten van Nederland)
Amito Haarhuis (directeur Rijksmuseum Boerhaave)
Marc de Beyer (directeur Teylers Museum)
De winnaar van de Irispenning 2021 is Marion Koopmans. Zij krijgt de prijs onder andere omdat zij, zoals in het juryrapport staat, in de communicatie rondom de coronapandemie ‘schijnbaar onvermoeibaar telkens weer ingewikkelde kwesties zodanig verwoordt dat het publiek daar echt informatie aan kon ontlenen. Zonder heikele punten te schuwen heeft zij eenduidig, geduldig en met veel kennis dit lastige onderwerp weten te duiden.' Zij blijft met niet aflatende energie het publieke debat aangaan, ook op sociale media, waarbij zij het gesprek ook bij ongezouten meningen telkens weer weet ‘te normaliseren en terug te brengen tot de nuchtere, wetenschappelijke feiten’. Als viroloog heeft zij haar sporen al lang en breed verdiend. Zij waarschuwde al vroeg voor de uitbraak van een pandemie. ‘Met een aanstekelijke geestdrift weet zij keer op keer een onderscheid te maken tussen wat men zegt en wat wij weten over het virus, in begrijpelijke taal.’
De jury van de Irispenning 2021:
Louise Gunning-Schepers, juryvoorzitter (voorzitter KHMW)
Ellen de Bruin (redacteur NRC Handelsblad; schrijver)
Michiel Buchel (directeur NEMO ScienceMuseum)
Pieter Duisenberg (voorzitter Vereniging van Universiteiten VSNU)
Amito Haarhuis (directeur Rijksmuseum Boerhaave)
Marjan Scharloo (directeur Teylers Museum)
De winnaar van de Irispenning 2020 is Lowlands Science. Lowlands Science krijgt de prijs onder andere omdat het, zoals in het juryrapport staat, 'een festival voor de geest is' dat op excellente wijze verwondering aanwakkert, omdat 'het idee van dit innovatieve format meesterlijk is', omdat het wonderwel lukt tienduizenden jongeren nieuwsgierig te maken en te verwonderen 'temidden van het muzikale geweld en de verleidingen van foodtrucks en barretjes, want er vormen zich lange rijen voor het doen van proefjes en het ondergaan van testjes', en omdat de jury – juist nu Lowlands 2020, in deze barre coronatijden, niet kon plaatsvinden – 'graag de schijnwerper op Lowlands Science wil zetten, in de hoop dat er in de toekomst weer veel aanstekelijke, wetenschappelijke data op het festival geoogst mogen worden'.
De jury van de Irispenning 2020:
Louise Gunning-Schepers, juryvoorzitter (voorzitter KHMW)
Ellen de Bruin (redacteur NRC Handelsblad; schrijver)
Michiel Buchel (directeur NEMO ScienceMuseum)
Pieter Duisenberg (voorzitter Vereniging van Universiteiten VSNU)
Amito Haarhuis (directeur Rijksmuseum Boerhaave)
Marjan Scharloo (directeur Teylers Museum)
De winnaar van de Irispenning 2019 is Robbert Dijkgraaf. Dijkgraaf kreeg de prijs onder andere omdat hij, zoals in het juryrapport staat, ‘waar hij maar kan onvermoeibaar de schoonheid van wetenschap blijft benadrukken én het belang ervan in de maatschappij’, omdat hij de gave heeft om ‘de allermoeilijkste dingen zo uit te leggen dat je tenminste dénkt dat je ze begrijpt’, en omdat hij een manier van denken heeft ‘die strikte logica koppelt aan tomeloze verbeelding’.
De jury van de Irispenning 2019:
Madeleine de Cock Buning, juryvoorzitter (ondervoorzitter KHMW)
Ellen de Bruin (wetenschapsjournalist NRC Handelsblad; schrijver)
Michiel Buchel (directeur NEMO Science Museum)
Pieter Duisenberg (voorzitter Vereniging van Universiteiten VSNU)
Amito Haarhuis (directeur Rijksmuseum Boerhaave)
Marjan Scharloo (directeur Teylers Museum)
De prijs is genoemd naar de Haagse advocaat Veegens (1899-1984), voorzitter van de Nederlandse Advocaten-Vereeniging, de voorloper van de Nederlandse Orde van Advocaten. De prijs wordt, in de geest van Veegens, uitgereikt aan onderzoek dat vanuit historisch perspectief bijdraagt aan een dieper inzicht in ontwikkelingen die voor Nederland in de huidige tijd relevant zijn.
De driejaarlijkse Boerhaave Biografie Prijs is een gezamenlijk initiatief van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen en Rijksmuseum Boerhaave te Leiden. De prijs bekroont een auteur van een biografie, of de uitgave van de wetenschappelijke correspondentie, van een wetenschapper. De prijs bestaat uit de Boerhaave medaille en een geldbedrag van 2.500 Euro.
2021 Frits Berends en Dirk van Delft
2018 Jaap Verheul
2015 Patricia Faasse
2012 Kees Schuyt
Ondertekening van het sponsorcontract op 1 juli 2011 door Alexander Rinnooy Kan (voorzitter KHMW), Dirk van Delft (directeur Museum Boerhaave) en Gerrit van Dijk (secretaris natuurwetenschappen KHMW)
