Onderstaand verslag van het symposium op 18 april 2018 is opgesteld door de Stichting Beroepseer.
‘Wetenschap is ook maar een mening’. Het onderscheid tussen feiten en meningen lijkt steeds vager te worden in het publieke debat, de politieke arena en de media. Deskundigheid op basis van (wetenschappelijke) kennis neemt af aan betekenis doordat zij in toenemende mate als mening wordt bestempeld.
Dit actuele thema stond centraal op het symposium Waarheidsvinding als ambacht – De feitenvrije wereld en het alternatief van beroepseer in Haarlem op 18 april 2018, georganiseerd door Stichting Beroepseer en de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen (KHMW).
Op het symposium hebben experts die actief werken aan waarheidsvinding de achtergronden en gevolgen van deze tendens geanalyseerd en nader toegelicht. Zij hebben ook gezocht naar mogelijke antwoorden: het alternatief van beroepseer.
Moderators van het symposium waren Thijs Jansen, directeur van Stichting Beroepseer en Louise Gunning-Schepers, voorzitter van de KHMW.
Gabriël van den Brink, hoogleraar wijsbegeerte aan de Vrije Universiteit van Amsterdam verzorgde de inleiding en gaf tot slot van het symposium een reflectie op de voordrachten van de sprekers. In zijn leiding zei hij:
“Wij, ambachtslieden van de waarheid, zijn terecht gekomen in een aanval op de waarheid, één van de grondslagen van onze beschaving. Het is een aanslag op de door de mensheid lang volgehouden inspanning om een precies antwoord te formuleren op uiteenlopende vragen. De afgelopen twee eeuwen hebben we een cultuur van waarheidsvinding ontwikkeld die de basis vormt van de moderne samenleving.”
Onderhoud
Deze cultuur kent een aantal beginselen die volgens Van den Brink onderhoud behoeven:
1. Deskundigheid. Ervaring doet ertoe. Het gaat om kennis, kunde, specialisatie: weten waar je het over hebt.
2. Eerlijkheid. Zeggen wat je weet en denkt, ondubbelzinnig, gebaseerd op betrouwbare informatie.
3. Veiligheid. Aanstootgevende bevindingen kunnen bovendrijven in de zoektocht naar waarheid. Dat vereist een veilige context.
4. Openbaarheid. Kennis en inzichten zijn geen particulier bezit. Ze worden gefinancierd met publieke middelen en dienen de publieke zaak.
Sprekers op het symposium waren:
Frits van Exter, voorzitter van de Raad voor de Journalistiek, een onafhankelijke instantie van zelfregulering voor de media. Hij is tevens bestuurslid van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek. Daarvoor was hij o.a. hoofdredacteur van Trouw en Vrij Nederland. Zijn onderwerp was Hoe kan de journalistiek vertrouwen (her)winnen?
Peter van Koppen, hoogleraar Rechtspsychologie aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Vrije Universiteit Amsterdam. Onderwerp: Waarheidsvinding in strafzaken. Waarheidsvinding is niet de core business van magistraten en niettemin een primair onderdeel van hun werk.
Jelle van Buuren, universitair docent verbonden aan het Institute of Security and Global Affairs van de Universiteit van Leiden. Onderwerp: Contraterrorisme en nepnieuws. Naast onderzoek op het gebied van contraterrorisme verricht hij onderzoek naar complottheorieën, nepnieuws, desinformatie en propaganda.
Marc Tuters, universitair docent Nieuwe media en digitale cultuur aan de Universiteit van Amsterdam. Daarnaast is hij onderzoeker aan het Digital Methods Initiative (DMI) en hij is directeur van het Open Intelligence Lab (OILab). Onderwerp: Fake news and the deep vernacular web.
Tim de Zeeuw, professor Theoretische sterrenkunde aan de Universiteit Leiden. Zijn onderzoek betreft de vorming, structuur en dynamica van sterrenstelsels, inclusief de Melkweg. Onderwerp: Hoe proberen astronomen het heelal te begrijpen?
Leendert Louwe Kooijmans, emeritus-hoogleraar Prehistorie aan de Universiteit Leiden en stichter van de Faculteit der Archeologie aldaar; tevens lid van de KNAW. Onderwerp: Van α naar βeter. Van Dichtung naar Wahrheit in de prehistorische archeologie.
Klik hier voor het uitgebreide verslag in PDF van Maurits Hoenders en Gerard van Nunen, met foto’s van Hilde de Wolf: ‘Waarheidsvinding als ambacht ’ – De feitenvrije wereld en het alternatief van beroepseer, december 2018.
UITREIKING JONG TALENT PRIJZEN: EEN VOLLE, FEESTELIJKE EN VROLIJKE DAG
“Het is een bijzondere dag omdat we zo véél prijswinnaars hebben”, zegt KHMW-voorzitter Louise Gunning-Schepers. “We reiken prijzen uit voor de beste eerstejaarsstudenten én de beste afstudeerscripties in de exacte vakken.”
Op de drukste dag van het jaar gonst het van de bedrijvigheid in het Hodshon Huis aan het Spaarne in Haarlem, waar de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen domicilie houdt. Dan worden er door het oudste “Geleerde Genootschap” in Nederland tientallen Jong Talent Aanmoedigingsprijzen (voor de beste eerstejaars), Jong Talent Afstudeerprijzen (voor de beste afstudeerscriptie), de Dr. Saal van Zwanenberg Onderzoeksprijzen én de Nederlandse Gasindustrie Prijzen uitgereikt.
Terwijl om haar heen medewerkers koffie klaar zetten, de tafel dekken voor de sponsorlunch (nieuwe sponsoren als LVNL – Luchtverkeersleiding Nederland - en Enza Zaden worden hartelijk verwelkomd, oude als Shell, Philips en ASML vrolijk begroet) en de rijen stoelen in de aula voor de laureaten minutieus nummeren, vervolgt voorzitter Louise Gunning: “En het mooie vind ik dat we die studenten ook wel weer eens terug zien. Want de hele goede studenten zijn vaak ook weer degenen die het beste proefschrift schrijven. En soms zelfs aan het eind van hun carrière een oeuvreprijs krijgen.”
Zover is Arjan Cornelissen van de TU Delft nog lang niet, maar hij is goed op weg. Vier jaar geleden kreeg hij als eerstejaars de Jong Talent Aanmoedigingsprijs voor Wiskunde, nu mocht hij de ASML Afstudeerprijs voor Wiskunde in ontvangst nemen voor zijn scriptie over quantumcomputing en de complexiteit van quantumalgoritmen.
De aula van het statige Hodshon Huis was de hele middag tot de laatste plaats bezet met trotse winnaars, hun ouders, sponsors en wetenschappers. Met militaire precisie loodste voorzitter Gunning de sponsors en de fine fleur van eerstejaars met uitmuntende resultaten (niet zelden cijfer 9,5 of hoger) door de ceremonie. En een goed cijfer is nog niet alles. Ze hebben er vaak nog een aantal taken bij, zoals een bestuursfunctie. Om die reden ontving Annewies Schrijer van de Vrije Universiteit Amsterdam de Jong Talent Aanmoedigingsprijs voor de Geneeskunde.
De jury was onder de indruk van haar inzet als bestuurslid voor DOCS (Diversiteit, Openheid,Cultuur, Studenten). DOCS is bedoeld om diversiteit en inclusiviteit op de Geneeskundefaculteit van het Amsterdam UMC, locatie VUmc bespreekbaar te maken.Schrijer: “Eén van de evenementen die we hebben georganiseerd was Eten bij de arts. Dat waren informele ontmoetingen voor studenten die geen arts of hoger opgeleiden in de familie hebben.” Dat was ook nodig, volgens Schrijer. “In het VUmc is wel sprake van diversiteit, maar er heersen ook vooroordelen.Tussen bepaalde groepen is sprake van stereotypering. Openheid is dan heel belangrijk. En daarnaast is het voor studenten ook leuk om wat informeler met docenten en artsen te praten.”
Wie die dag rondliep in het 18e-eeuwse voormalige stadspaleis, kon niet anders dan onder de indruk zijn van het wetenschappelijk talent in Nederland. “Dat talent is er ruimschoots”, zegt Ad IJzerman, secretaris natuurwetenschappen van de KHMW. “Maar je moet het herkennen en erkennen. Wij belonen dat talent met een oorkonde en een geldprijs.” En eigenlijk al veel vroeger in hun carrière.“We beginnen al veel eerder met de prijzen voor profielwerkstukken van middelbare scholieren.”
Al die prijzen worden mogelijk gemaakt door sponsors: bedrijven, maar ook particulieren als sterrenkundigen Tim de Zeeuw en Ewine van Dishoeck. Zij hebben een fonds op naam ingesteld. Waarom doen De Zeeuw en Van Dishoeck dat? “Mijn man en ik wilden altijd al jonge mensen stimuleren. Wij hebben vroeger ook zo’n duwtje gehad en dat kan ontzettend helpen om de volgende sprong te maken in je carrière”, zegt Ewine van Dishoeck die de prijs persoonlijk uitreikt.
Bedrijven die hun naam verbinden aan een prijs vinden het ook belangrijk om talent dat ze later zelf goed kunnen gebruiken te stimuleren. Het Noord-Hollandse bedrijf East-West Seed is zo'n sponsor. “We vinden het belangrijk om een prijs voor Plant Sciences te ondersteunen” zegt Maaike Groot van East-West Seed. Het bedrijf is gespecialiseerd in tropische groentezaden en een grote speler op de Aziatische markt. “We hebben goede, slimme mensen nodig die ons kunnen helpen bij de ontwikkeling van gewassen die resistent zijn tegen ziekten en bestand zijn tegen de gevolgen van klimaatverandering”, aldus Groot.
Ook printerfabrikant Océ, sponsor van de Aanmoedigingsprijzen Werktuigbouwkunde en Materiaalkunde, schetst de behoefte aan jong talent. “Iedereen heeft op kantoor een printer staan, maar bijna niemand weet hoe complex zo'n apparaat is”, zegt Eelco Schillings van Océ. “We zouden wel vier prijzen kunnen steunen. Voor natuurkunde,scheikunde, materiaalkunde en werktuigbouwkunde. Er komen zoveel aspecten bij kijken. De printerkop, de inkt en het mechaniek moeten allemaal samenwerken. Daarom zijn we altijd op zoek naar jong talent om ons daarbij te helpen.”
Desgevraagd bevestigde een aantal prijswinnaars van afstudeerprijzen dat er inderdaad belangstelling is van bedrijven én vooraanstaande universiteiten. Voor het onderzoek van Kevin Rouwenhorst (UT, 1e prijs Nederlandse Gasindustrie Prijzen) bijvoorbeeld, die onderzoek deed naar het opslaan van energie in ammoniak.
Na een drukke dag en een overvol programma kijkt secretaris Ad IJzerman tevreden en ook met gepaste trots terug dat het allemaal weer zo goed verlopen is. Nu is het tijd om nieuwe sponsorcontracten rond te gaan maken. Hij heeft, ondanks de indrukwekkende lijst van prijzen en sponsors, toch nog wel een paar wensen. Zo is er bijvoorbeeld nog geen gesponsorde prijs voor tandheelkunde. Misschien volgend jaar?
Overzicht van alle winnaars en inzage in juryrapporten:
SCRIPTIEPRIJZEN
AkzoNobel Afstudeerprijs voor Chemie en Procestechnologie € 5.000
Ellen Sterk UU Juryrapport
Tata Steel Prijs voor Werktuigbouwkunde en Materiaalkunde € 5.000
Luca Bouwmeester UT Juryrapport
Pfizer Prijs voor Life Sciences € 5.000
Merel Damen VU Juryrapport
KNVI Scriptieprijs voor Informatica en Informatiekunde 3 prijzen van € 5.000, € 1.000 en € 1.000
Meike Nauta UT, Govert Brinkmann UL en Thijs van Ede UT Juryrapport
Philips Afstudeerprijs voor Biomedische Technologie € 3.000
Nicolás Estévez UT Juryrapport
Philips Afstudeerprijs Data Science And Artificial Intelligence In Health Care € 3.000
Arthur Nazarian UT Juryrapport
ASML Afstudeerprijs voor Wiskunde € 5.000
Arjan Cornelissen TUD Juryrapport
Shell Afstudeerprijzen voor Natuurkunde 3 prijzen van € 5.000
Anouk Goossens RUG, Nikolas-Olivier Kavadias TUD en Martina Tsvetanova UT Juryrapport
Lorentz Afstudeerprijs voor Theoretische Natuurkunde € 3.000
Robin Ooijer RU Juryrapport
Enza Zaden Afstudeerprijs voor Biologie € 3.000
Luna van der Loos RUG Juryrapport
De Zeeuw-Van Dishoeck Afstudeerprijs voor Sterrenkunde € 3.000
Joey Mombarg RU Juryrapport
Dr. Saal Van Zwanenberg Onderzoeksprijzen 3 prijzen van € 3.000, € 2.000 en € 1.000
Margot Roeten VU, Julie Verhoef RUN en Sam Hariri UU Juryrapport
Nederlandse Gasindustrie Prijzen 3 prijzen van € 6.000, € 4.000 en € 2.000
Kevin Rouwenhorst UT, Conrad Hessels TUE en Victhalia Zapata Castillo RUG Juryrapport
AANMOEDIGINGSPRIJZEN VOOR EERSTEJAARSSTUDENTEN Juryrapport
Scheikunde. Sponsor Shell
Pieter Brongers RUG
Inge de Bruin UU
Michelle van Dongen UvA/VU
Koen Kousemaker TUD
Batuhan Özyürek RU
Oscar van Putten UL
Informatica en technische Informatica. Sponsor KNVI
Malina Chichirău RUG
Joris Goddijn TUE
Yannik Marchand UL
Mathias Parisot VU
Lucas Riedstra UvA
Arthur Rump UT
Maarten Al Sadawi UU
Steven Wallis de Vries RU
Amir Zaidi TUD
Wiskunde en technische Wiskunde. Sponsor ORTEC
Justin Baars UvA
Ludo Dekker UU
Wietze Koops RUG
Bas Korbee VU
Tein van der Lugt RU
Matthew Maat UT
Maarten Markering UL
Julian Sanders TUD
Jorn van voorthuizen TUE
Geneeskunde. Sponsor KNMG
Ilke Eggen UM
Anne Simone Lotfalla UvA
Annewies Schrijer VU
Farmacie of (bio)farmaceutische wetenschappen. Sponsor KNMP Janneke Heidema RUG
Femke Hendriks VU
Veerle Kruik UU
Carlijn Lems UL
Biomedische technologie. Sponsor Philips Wai Keung Liu TUE
Laurens Spoelstra UT
Chemische technologie. Sponsor Koninklijke Van Wijhe Verf Stacey Fun TUE
Jiyea Kim RUG
Jelle Visser UT
Werktuigbouw- en materiaalkunde. Sponsor Océ Alvaro Detailleur TUD
Pepijn Six Dijkstra UT
Jos Snijders TUE
Lucht- en ruimtevaarttechniek. Sponsor LVNL Dong-Hyuk Na TUD
Marek Trávnik TUD
Biologie. Sponsor Enza Zaden Anne Bosschers RU
Mike Groenhof UL
Marita van der Spek VU
Victoria van der Steeg UU
Hazel van Waijjen WUR
Linde Wieringa RUG
Natuurkunde en technische natuurkunde. Sponsor Stichting Physica Timon van Dieren UL
Pieter van Essen UT
Jildou Hollander UvA/VU
Rein Janssen Groesbeek UU
Thijs Maessen RU
Sarah Meilof TUD
Thomas Wagenaar TUE
Alan Wichink Kruit RUG
Chemistry of Materials, Chemistry of Life, Chemical Conversion. Sponsor NWO-ENW Jan van Rooijen TUE
Chris Smits TUD
Mathijs Verhoev UL
Civiele en maritieme techniek. Sponsor Havenbedrijf Amsterdam Jafeth Kuiper UT
Andreas Speksnijder TUD
Djimin Teng TUD
De Brouwer Prijs voor Wetenschap en Samenleving van 100.000 euro werd op 19 november uitgereikt door Louise Gunning-Schepers en Marlies Veldhuijzen van Zanten-Hyllner aan Bart Jacobs, voorzitter van de Stichting Privacy by Design.
De stichting heeft een beveiligde smartphone app ontwikkeld (I Reveal My Attributes: IRMA), die de gebruiker zelf in staat stelt te kiezen welke persoonsgegevens worden gedeeld en tegelijkertijd de garantie biedt dat die gegevens correct zijn. Aan de ontwikkeling van IRMA is jarenlang wetenschappelijk onderzoek voorafgegaan door de Nijmeegse onderzoeksgroep van Bart Jacobs, hoogleraar beveiliging en correctheid van programmatuur.
De Brouwer Prijs voor Wetenschap en Samenleving is bestemd voor een persoon of organisatie in Nederland die door een wetenschappelijk of maatschappelijk initiatief de samenhang en het onderling vertrouwen in de samenleving bevordert. De prijs, die dit jaar voor de tweede maal wordt uitgereikt, is ingesteld door de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen, bestaat uit een bedrag van € 100.000,- en dient vooral te worden besteed aan verdere toepassing, wetenschappelijke onderbouwing en/of opschaling van het bekroonde initiatief. De prijs is mogelijk gemaakt door een schenking.
De lezingen bij de prijsuitreiking door Irene de Jong en Corien Prins over resp. privacy in de klassieke oudheid en in de hedendaagse samenleving worden binnen enkele weken gepubliceerd op deze website, samen met de rapportage door de Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam, prijswinnaar in 2017.
Op 2 november werd door Amito Haarhuis, directeur Rijksmuseum Boerhaave en Louise Gunning-Schepers, voorzitter KHMW, aan Jaap Verheul de Boerhaave Biografie Prijs uitgereikt voor zijn biografie over de beroemdste historicus van de Verenigde Staten getiteld 'De Atlantische pelgrim. John Lothrop Motley en de Amerikaanse ontdekking van Nederland' (Boom, 2017). De laudatio werd uitgesproken door jurylid Douwe Draaisma.
Tijdens de feestelijke bijeenkomst in het Hodshon Huis presenteerden alle auteurs op de shortlist hun boeken en werden de boeken te koop aangeboden: Arie Berghout ‘Heer en meester aan het ziekbed. Leven en werk van Isidore Snapper (1889-1973). Internist’ (Boom, 2017) Martijn van Calmthout ‘Sam Goudsmit. De zoektocht naar de atoombom van Hitler’ (Meulenhoff, 2016) Herman de Liagre Böhl ‘Miskotte. Theoloog in de branding, 1894-1974’ (Bert Bakker, 2016) Elisabeth Lockhorn ‘Andreas Burnier: metselaar van de wereld’ (Atlas Contact, 2015)
De rechtsstaat in cyberspace, hoe ziet dat eruit? Welke kwetsbaarheden brengt dat mee en in hoeverre zijn overheden, bedrijven en burgers zich daar voldoende van bewust?
Op 1 november spraken Inge Philips, directeur Cyber Risk Services team bij Deloitte en Bibi van den Berg, hoogleraar Cybersecurity Governance aan de Universiteit Leiden over dit thema op het University College Leiden in Den Haag. Tevens presenteerden vier studenten hun bekroonde internetscriptie op juridisch, economisch, technisch en maatschappelijk gebied. René van Rijckevorsel, bestuurslid KHMW, trad op als moderator.
Overzicht van de prijswinnaars:
Prijs Internet & Economie Prijswinnaar: Leeja van Bezouwen (EUR) met de scriptie 'Informed Trading prior to Cyber-Attacks. Do cyber-criminals exploit their knowledge of an upcoming cyber-attack by taking in positions in the financial market?'.
Eervolle vermelding voor: Eva de Lang (Tilburg University) met de scriptie 'How does browsing behaviour and type of search queries influence purchase intention? A study on search queries for tourism-related destinations in Europe'.
Prijs Internet & Recht Prijswinnaar: Karlijn van den Heuvel (UvA) met de scriptie 'Securing the Smart Home. A study on cybersecurity problems in smart home devices: does European product liability law offer meaningful legal solutions for consumers?'.
Eervolle vermeldingen voor: Adrienne Gast (Univ. Leiden) met de scriptie 'De digitale levenssfeer. Over de conceptualisering van het onderzoek aan inbeslaggenomen smartphones' & Radha Pull ter Gunne (Tilburg University) met de scriptie 'Finding the flaws in copyright when confronted with neuro-technologies and brain data. How neuro-technologies and the protection of brain data change the basic conceptions found in copyright by shaking the structure of the idea-expression dichotomy in both Dutch and European Union law'.
Prijs Internet & Maatschappij- of Geesteswetenschappen Prijswinnaar: Sal Hagen (UvA) met de scriptie 'Here I Am, Praying to an Egyptian Frog. Exploring Political Fluidity on 4chan/pol/'.
Eervolle vermelding voor: TimoKorstenbroek (VU) met de scriptie 'Why we are angry @them. Towards a more profound understanding of the expression of nativism within the context of the virtual community".
Prijs Internet & Technische Wetenschappen Prijswinnaar: Djurre van der Wal (UT) met de scriptie 'Translating AWN networks to the mCRL2 model-checker. En route to formal routing protocol development'.
De prijzen werden uitgereikt door Arjan Al Fassed, hoofd public policy Google, Anke Strijbos, advocaat Brinkhof, Valerie Frissen, directeur SIDN Fonds en Pepijn Schipper, operations manager Greenhost.
Mariska Kret wint eerste Mercator Sapiens Stimulus
Op 12 februari is de Mercator Stimulus 2024 uitgereikt aan Mariska Kret. Kret is hoogleraar Cognitieve Psychologie aan de Universiteit Leiden. Ze maakte indruk met haar onderzoek naar emoties bij mensen én mensapen als chimpansees en bonobo's. Aan de feestelijke bijeenkomst werd onder meer meegewerkt door demissionair minister Robbert Dijkgraaf en Nobelprijswinnaar Ben Feringa. Verslag
Tijdens de feestelijke bijeenkomst in het Hodshon Huis presenteerden alle auteurs op de shortlist hun boeken en werden de boeken te koop aangeboden:
