Universiteit van Nederland ontving op 10 oktober 2022 bij de Avond van Wetenschap en Maatschappij in de Pieterskerk in Leiden de Irispenning 2022 voor Excellente Wetenschapscommunicatie. De Universiteit van Nederland heeft zich in negen jaar tijd ontwikkeld tot een fantastisch platform waar wetenschappers vanuit alle veertien Nederlandse universiteiten en uit de alfa-, bèta- én gammawetenschappen hun kennis delen met het brede publiek.
De Irispenning voor Excellente Wetenschapscommunicatie is in 2019 in het leven geroepen door de drie door het Rijk gesteunde wetenschapsmusea: NEMO Science Museum, Rijksmuseum Boerhaave en Teylers Museum.
De Irispenning bestaat uit een geldbedrag van tienduizend euro, beschikbaar gesteld door de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen, en een penning, vervaardigd door Jennifer Hoes.
Vlnr Louise Gunning-Schepers (juryvoorzitter), Robbert Dijkgraaf (minister OCW), Maurice van Wordragen (directeur UvNL) en Alexander Klöpping (oprichter)
Jaarlijks worden door de J.C. Ruigrok Stichting drie proefschriftprijzen ter beschikking gesteld van 12.500 euro. De toekenning van de prijzen is in handen van de KHMW.
De J.C. Ruigrok Prijs, in 1984 ingesteld ter bekroning van onderzoek op het gebied van de maatschappijwetenschappen, is in 2022 toegekend voor onderzoek op het gebied van de maatschappijwetenschappen in engere zin.
Laureaat is dr. J.H. (Jesse) Jonkman, voor zijn proefschrift Underground politics: Socio-territorial relations, citizenship, and state formation in gold-mining regions in Choco, Colombia
Underground Politics – Socio-territorial relations, citizenship, and state formation in gold-mining regions in Chocó, Colombia.
Een promotieaanstelling bracht hem in Colombia om het vredesproces en de gevolgen daarvan op lokaal niveau te onderzoeken. Jesse Jonkman vertelt het via een online sessie vanuit Canada, waar hij zit voor een post doc met financiering van de NWO. Na een bezoek aan Colombia aan het begin van zijn promotietraject, koos hij als onderwerp van zijn proefschrift voor kleinschalige goudmijnbouw. “Dat is een sector die vaak geassocieerd wordt met gewapende groepen en milieuvernietiging. Ik was benieuwd hoe deze mijnbouwwerkers zich organiseren in een klimaat van politieke marginalisering. Vaak gaat het bij zulke mijnbouw over wat er niet is, maar ik wilde laten zien welke activiteiten er juist wel zijn en hoe die zich verhouden tot wetgeving en bestuur.”
Het interessante van de kleinschalige mijnbouw vindt hij dat er veel thema’s samenkomen, zoals het milieu, sociaal conflict en de politiek. Op dit moment richt hij zich op de grootschalige mijnbouw en de invloed die grote (Canadese) bedrijven uitoefenen. Wat is de impact daarvan op lokale mijnwerkersgemeenschappen in Colombia? Jonkman is nu voor twee jaar verbonden aan de Universiteit van New Brunswick in Canada, waarvoor hij ook weer voor veldonderzoek naar Colombia vertrekt. Dat onderzoek zal deels voortborduren op het proefschrift waar hij de J.C. Ruigrok Prijs voor ontvangt, maar belicht ook nieuwe aspecten zoals grootschalige mijnbouw en andere regio’s.
“Toen ik hoorde dat ik de J.C. Ruigrok Prijs had gewonnen was ik heel blij. Het is een mooie erkenning voor wat je schrijft”, vertelt de prijswinnaar glunderend. “Ik voel me vereerd en vind het mooi dat het een nationale prijs is. Uiteraard ben ik de onderzoeksparticipanten in Colombia zeer dankbaar voor alle inzichten en hulp die het veldwerk voor dit proefschrift mogelijk maakten.”
De Keetje Hodshon Prijs, in 1981 ingesteld ter bekroning van onderzoek op het gebied van de geesteswetenschappen, is in 2022 toegekend voor onderzoek op het gebied van de literatuurwetenschappen.
Laureaat is dr. M.F. (Marieke) Winkler met haar proefschrift Geleerd of niet. Literatuurkritiek en literatuurwetenschap in Nederland, sinds 1876. Zij promoveerde in mei 2017 aan de Radboud Universiteit.
Marieke Winkler onderzocht de spanning tussen de academische en de publieke literatuurbeschouwing en koppelde die aan het academische literatuuronderzoek in Nederland. Ze belichtte in haar onderzoek enkele hoogleraren. “De keuze voor deze figuren was bewust; dit waren geen hardcore wetenschappers. Ze waren actief als dichter, schrijver of criticus en kwamen vervolgens in de academie terecht. Zelf studeerde ik Nederlandse Taal en Cultuur en beeldende kunst tegelijk”, aldus Winkler.
Het snijvlak tussen kunst en wetenschap boeit haar. “Je ziet op dit moment ook meer toenadering tussen wetenschap en kunst. De wetenschap is geprofessionaliseerd en gespecialiseerd. Tegelijkertijd wordt er meer belang gehecht aan de verbinding met het bredere publiek. Als je bijvoorbeeld kijkt naar klimaatliteratuur, dan zie je dat er veel wordt verwacht van kunst in de rol van storytelling.” De ‘liefde van een volk voor haar letterkunde’ zit de laatste jaren in de lift. Winkler wijst op de populariteit van Nederlandstalige muziek en leesclubs en verbaast zich erover dat de studie Nederlands het zo slecht doet.
“Mensen zijn nog wel eens bang dat ze het leesplezier verliezen door de literatuur te onderzoeken,” vertelt Winkler, “maar ik hecht juist veel belang aan het leren van literatuur. Als docent Letterkunde vind ik het een uitdaging te ontdekken wat het belang van antwoorden uit de geschiedenis is voor studenten van nu of voor een breder publiek.” Haar grote droom laat zich misschien wel raden: het maken van een overzicht en referentiepunt voor de letterkunde; welke stromingen en scholen zijn er geweest en wanneer ontstonden de eerste leerstoelen? Met de Keetje Hodshon prijs komt die droom wat dichterbij en kan ze starten met een artikel – samen met collega’s – waarin ze aspecten onderzoekt die ze nu nog niet in haar proefschrift heeft uitgediept.
De Martinus van Marum Prijs, in 2008 ingesteld ter bekroning van onderzoek in de natuurwetenschappen en techniek, is in 2022 toegekend voor onderzoek op het gebied van de ingenieurswetenschappen.
Laureaat is Dr. ir. V.S. (Victor) Dolk met zijn proefschrift Resource-aware and Resilient Control with Applications to Cooperative Driving. Hij promoveerde in november 2017 aan de Technische Universiteit Eindhoven.
Interview Victor Dolk – Martinus van Marum Prijs 2022
Als de Minister van Infrastructuur en Milieu zegt dat jouw onderzoek de toekomst is en dat het beleid dat vooral niet in de weg moet zitten, dan ben je duidelijk goed bezig. Het overkwam Victor Dolk, die onderzoek deed naar de communicatie tussen auto’s onderling. De voordelen van die communicatie zijn dat er meer auto’s op de bestaande wegen passen, het brandstofverbruik lager is en spookfiles worden voorkomen. Auto’s rijden dan namelijk in een soort treintje (een ‘platoon’) achter elkaar over de snelweg en reageren automatisch op de juiste signalen.
Al die draadloze communicatie levert echter ook een uitdaging op. “Ik heb gekeken naar hoe je ervoor zorgt dat het netwerk hierdoor niet overbelast raakt”, vertelt Dolk. “Je kunt het vergelijken met een brievenbus. Daar kun je iedere vijf minuten naartoe lopen om te kijken of je post hebt, maar je kunt het ook alleen doen als je echt post verwacht. Je moet dus zorgen dat die onderlinge communicatie tussen auto’s alleen plaatsvindt als het nodig is.” Hij liet er wiskundige berekeningen op los en TNO testte later zijn bevindingen met Toyota’s. Dolk vertelt enthousiast: “Het is bijzonder dat een wiskundig concept zo goed werkt in de praktijk.”
Hij vond het wel een beetje onwerkelijk dat hij de Martinus van Marum Prijs won, “want er zijn natuurlijk heel veel mooie projecten, dus ik had het niet echt verwacht.” Inmiddels werkt de prijswinnaar bij ASML op de researchafdeling en is hij bezig met andere applicaties. Maar hij blijft de grenzen van het vak rekentechniek opzoeken.
De winnaars met bestuursleden van de J.C. Ruigrok Stichting en van de Hollandsche Maatschappij bij de prijsuitreiking in het Hodshon huis op 30 september 2022.
De KHMW is jaarlijks op zoek naar hét maatschappelijke initiatief dat het onderling vertrouwen in de Nederlandse samenleving versterkt. Het is voor iedereen mogelijk om initiatieven aan te melden die kans maken op de Brouwer Vertrouwensprijs ter waarde van 100.000 euro.
De inzendtermijn voor de Brouwer Vertrouwensprijs 2023 is verlengd naar 7 oktober 2022. Dien nu uw voordracht in via het AANMELDFORMULIER op deze website.
Wim Drees Seminar 'Zin en onzin van prudent begrotingsbeleid' op dinsdag 23 april 16.30-18.00 uur.
Welkom en opening: Rutger Schimmelpenninck. Moderator: Stephanie Holle. Sprekers (in volgorde van spreken): Bas van den Dungen, Vinzenz Ziesemer en Arjan Lejour.
16.00 uur Aanvang bijeenkomst: Opening door Prof. dr. Louise Gunning-Schepers, voorzitter KHMW en Mr. Ton Tekstra, voorzitter J.C. Ruigrok Stichting
Martinus van Marum Prijs – Exacte wetenschappen
– Laudatio door jurylid Prof. dr. ir. Tjerk Oosterkamp – Inleiding en prijsuitreiking door Prof. dr. Bernet Elzinga, lid bestuur J.C. Ruigrok Stichting – Dankwoord door laureaat Dr. Elham Fadaly en presentatie van haar werk
Keetje Hodshon Prijs – Historische wetenschappen
– Laudatio door jurylid Prof. dr. Carla van Baalen – Inleiding en prijsuitreiking door Prof. dr. Bernet Elzinga – Dankwoord door laureaat Dr. Katharine Frederick en presentatie van haar werk
J.C. Ruigrok Prijs – Gedragswetenschappen
– Laudatio door jurylid Prof. dr. Kees Aarts – Inleiding en prijsuitreiking door Prof. dr. Bernet Elzinga
– Dankwoord (online) door laureaat Dr. Michelle Achterberg en presentatie van haar werk
Uitreiking door Prof. dr. Louise Gunning-Schepers van de eremedaille ‘Optime meritis’ van de Hollandsche Maatschappij aan de prijswinnaars
De kwaliteit van de Nederlandse wetenschap is nog altijd goed en het aantal wetenschappers aan instellingen voor hoger onderwijs en onderzoek nam de afgelopen jaren fors toe. Maar veranderingen die moeten helpen om de wetenschap aantrekkelijk te houden en de talenten van medewerkers breder te ontwikkelen, komen slechts langzaam van de grond. Dat blijkt uit de Balans van de wetenschap die het Rathenau Instituut op 15 augustus 2024 heeft gepubliceerd.
