Van wie zijn ‘onze’ museumstukken?
De afgelopen jaren heeft de vraag naar het eigendom van museale voorwerpen een steeds wijdere betekenis gekregen. Wat begon als een beweging voor teruggave van door de nazi's gestolen kunst aan nabestaanden van Joodse slachtoffers, gaat inmiddels ook over de Parthenon sculptures en objecten die in een koloniale context zijn verkregen. Ook voor legaal gekochte objecten moet herkomstonderzoek worden gedaan. Deze ontwikkelingen illustreren dat er tegenwoordig vraagtekens worden geplaatst bij de manier waarmee collecties zijn opgebouwd. Wat betekent dit voor de verschillende musea en hoe gaan zij met deze ingewikkelde kwesties om? Genoeg perspectieven van waaruit deze vraag bekeken kan worden.
MODERATOR
Prof. dr. L.J. (Louise) Gunning-Schepers, voorzitter KHMW
SPREKERS
Prof. dr. F.P.I.M. (Frank) van Vree, gasthoogleraar Willem Alexander leerstoel Universiteit Luik, emeritus-hoogleraar geschiedenis van oorlog, conflict en herinnering Universiteit van Amsterdam, oud-directeur NIODKoloniaal erfgoed en herkomstonderzoek
In 2019 begon het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies in samenwerking met het Rijksmuseum Amsterdam en het Nationaal Museum van Wereldculturen (NMVW) een pilotproject over herkomstonderzoek naar objecten verworven in een koloniale context. Het project werd gesubsidieerd door het ministerie van OCW en paste in het nieuwe beleid dat de regering op dit punt ontwikkelde en inmiddels heeft geleid tot een commissie die adviseert in teruggavekwesties. In het pilotproject (PPROCE) ging het niet alleen om mogelijke methoden en moeilijkheden bij herkomstonderzoek, maar ook over hoe er zinvol kan worden samengewerkt met de landen van herkomst. Het rapport werd in maart 2022 afgerond.
Dr. E.E.S. (Emilie) Gordenker, algemeen directeur Van Gogh Museum, oud-directeur Stichting Koninklijk Kabinet van Schilderijen Mauritshuis
Herkomstonderzoek in het Van Gogh Museum en het Mauritshuis
Steeds meer nieuwe gegevens over de herkomst van werken in de periode 1933-1945 worden ontdekt. En dat leidt vaak tot moeilijke keuzes, maar soms ook kansen. Emilie Gordenker vertelt meer aan de hand van een aantal voorbeelden en vanuit het perspectief van een museumdirecteur.
Drs. W. (Wim) Weijland, directeur-bestuurder Rijksmuseum van Oudheden
Herkomst van cameeën: hoe rekkelijk of/en precies kun je zijn?
Het Rijksmuseum van Oudheden kocht in 2022, na drie jaar onderzoek, ’s werelds grootste verzameling cameeën in privébezit. De individuele herkomstgeschiedenis van een fors aantal van de 444 gesneden stenen is verre van waterdicht. Wim Weijland licht aan de hand van juridische en ethische aspecten toe waarom er tot koop is overgegaan.
