Doelstelling
De wetenschap bevorderen en een brug slaan tussen wetenschap en samenleving. Hiermee houdt de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen zich al sinds 1752 bezig, in iedere periode op een eigentijdse manier.
Geschiedenis
De Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen, het oudste ‘Geleerde Genootschap’ in Nederland, werd op initiatief van een zevental vooraanstaande burgers van Haarlem als Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen opgericht in 1752, met als doel ‘het bevorderen van de wetenschap’ in de ruimste zin. Aanvankelijk was de belangrijkste activiteit het uitschrijven en honoreren van prijsvragen inzake actuele wetenschappelijke vraagstukken. De Maatschappij is sinds 1841 gevestigd in het monumentale Hodshon Huis, Spaarne 17, te Haarlem, recht tegenover haar goede buur Teylers Museum. Het predikaat Koninklijk werd verleend ter gelegenheid van haar 250-jarig bestaan in 2002.
Structuur
De Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen kent vanouds een tweeledige structuur: enerzijds vertegenwoordigers van de samenleving die in de wetenschap geïnteresseerd zijn (maatschappelijke leden, voorheen directeuren genaamd, nu ruim 400) en anderzijds een groep van wetenschappers (wetenschappelijke leden, nu ongeveer 550 hoogleraren), die verantwoordelijk zijn voor de wetenschappelijke activiteiten van de Maatschappij. Deze tweedeling is tot op de dag van vandaag gehandhaafd. Om contact met buitenlandse geleerde genootschappen te onderhouden worden, op persoonlijke titel, wetenschappers uit andere landen als buitenlandse leden opgenomen. Hun aantal bedraagt momenteel 40.
Prijzen
Prijzen vormen van oudsher de core business van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen. De Hollandsche Maatschappij levert onafhankelijke juryleden voor de beoordeling van wetenschappelijke prestaties. Prijzen en stipendia worden toegekend op allerlei niveau, van profielwerkstukprijzen, via scriptieprijzen en promotieprijzen, tot oeuvreprijzen. Jaarlijks worden circa 140 prijzen uitgereikt tijdens feestelijke en inspirerende bijeenkomsten in het Hodshon Huis.
Lezingen, symposia en publicaties
Binnen de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen vindt uitwisseling van gedachten onder meer plaats door lezingen, debatten en conferenties en door informele onderlinge contacten. Jaarlijks terugkerend zijn de Winter- en Herfstlezing door maatschappelijke en/of wetenschappelijke leden, sinds kort gekoppeld aan een debat, en de Haarlemse Voordracht bij de jaarvergadering door één der wetenschappelijke leden. Een groot aantal van de lezingen is gepubliceerd.
Sinds 2005 organiseert de Maatschappij ieder jaar de Jan Brouwer Conferentie over een multidisciplinair maatschappijgericht onderwerp. De verslagen van deze conferenties zijn ook merendeels gepubliceerd. Sinds 2018 is de Brouwer Conferentie gewijd aan het thema van het prijswinnend project van de Vertrouwensprijs.
In samenwerking met het Wim Drees Fonds worden sinds 2017 jaarlijks in Den Haag twee seminars georganiseerd op het gebied van de openbare financiën en het overheidsbeleid. De najaarsbijeenkomst vindt plaats kort na Prinsjesdag en is gerelateerd aan de Miljoenennota. Een beknopt verslag van de seminars is ook te vinden onder de knop KHMW/Publicaties.
De 2-jaarlijkse Spaarnelezing, geïntroduceerd in 2015, is een initiatief van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen en Teylers Museum, met als doel wetenschappelijke onderwerpen te delen met een breed publiek.
Tevens worden incidentele wetenschappelijke lezingen en debatten georganiseerd, veelal in samenwerking met bevriende organisaties. Nieuw hierbij zijn vanaf 2017 debatbijeenkomsten over actuele maatschappelijke vraagstukken, waarvan er inmiddels verschillende hebben plaatsgevonden, in samenwerking met bijv. de Nationale DenkTank over de circulaire economie en met het NIAS en het Lorentzfonds over interdisciplinariteit.
Een overzicht van alle publicaties vindt u onder de knop KHMW/Publicaties.
Fondsen en stichtingen
Door de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen worden drie stichtingen (Stichting Jan Brouwer Fonds, Dr. Saal van Zwanenberg Stichting en Stichting Eizenga-Van Oosten Fonds) en zes fondsen op naam (Pieter Langerhuizen Lambertuszoon Fonds, Fonds Van der Knaap, Dr. W.J.E. Voet Fonds, Mr. J.C. Baak Fonds, Wim Drees Fonds en Schouhamer Immink Fonds) beheerd waarover u meer kunt lezen onder de knop KHMW/Fondsen en Stichtingen.
Jaarverslag en financiële verantwoording
De jaarverslagen van de Hollandsche Maatschappij zijn rijk geïllustreerd en omvatten naast een verslag van activiteiten en prijzen en een weergave van bijeenkomsten, vele lezenswaardige artikelen. Het meest recente jaarverslag is hieronder in te zien. Eerdere jaarverslagen zijn te downloaden onder de knop KHMW/Publicaties.
Een korte financiële verantwoording vindt u meteen hieronder. Meer financiële informatie staat in het jaarverslag. Het gehele financiële verslag is in te zien via het secretariaat.
Financiële Commissie
Sinds begin 2018 is het vermogensbeheer ondergebracht bij twee externe beheerders. Een financiële commissie, onder voorzitterschap van de penningmeester, adviseert het bestuur over het financiële beleid. Deze commissie bestaat uit Prof. dr. L.H. (Lex) Hoogduin, Mr. W. (Wietze) Reehoorn en A.P.M. (Ada) van der Veer-Vergeer. Het Beleggingstatuut is vastgesteld door het bestuur op 30 januari 2023.
Beleidsplan
Het beleidsplan van de KHMW voor de jaren 2023/2024 is meteen hieronder in te zien.
Statuten
De statuten van de Hollandsche Maatschappij:
Wet van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen
Bestuur en secretariaat
Het bestuur van de KHMW bestaat uit Drs. A.P.H.M. (Linda) Hovius MBA, voorzitter, Drs. H. (Henk) de Jong, ondervoorzitter, D.F. (Didier) Maclaine Pont MBA, penningmeester, Drs. I.C. (Inge) Bryan, Prof. dr. G.T.M. (Geert) ten Dam, Mr. drs. P.P.M. (Paul) Nielen, Prof. dr. W.B. (Wim) Drees, secretaris geestes- en maatschappijwetenschappen en Prof. dr. A.P. (Ad) IJzerman, secretaris natuur- en medische wetenschappen. Informatie over de samenstelling van het secretariaat en adresgegevens vindt u onder de knop Contact.
Protector
Z.M. Koning Willem-Alexander is protector van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen. Daarmee is een lange traditie voortgezet die de band tussen de Hollandsche Maatschappij en het Huis van Oranje bevestigt.
Nationale DenkTank
De Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen kent sinds 2007 een intensieve samenwerking met Stichting de Nationale DenkTank. De alumni van de NDT worden betrokken bij de activiteiten van de Hollandsche Maatschappij en omgekeerd worden directeuren en leden van de Hollandsche Maatschappij betrokken bij de activiteiten van de NDT. Zo presenteert de NDT elk jaar in oktober bij het Expertforum in het Hodshon Huis zijn eerste analyses aan experts uit overheid, bedrijfsleven en wetenschap en verzorgen leden van de NDT enkele keren per jaar een voordracht of kritische reflectie bij een symposium of prijsuitreiking.
Voorzitters vanaf 1752
1752-1787 Roulerend jaarvoorzitterschap:
Mr. A. de Raet (6x)
Mr. P. van Schuylenburch (3x)
Mr. C.A. van Sypesteyn (15x)
Mr. A. Slicher (4x)
Mr. J. Huyghens (2x)
Mr. J.F. Parvé (3x)
A. Kuits (1x)
1787-1809 J.G. Decker
1809-1816 Mr. D.J. Canter Camerling
1817-1837 Mr. J.P. van Wickevoort Crommelin
1837-1851 Jhr. W.Ph. Barnaart van Bergen
1851-1856 Jhr. mr. J.P. Teding van Berkhout
1856-1867 Jhr. L.J. Quarles van Ufford
1867-1873 Mr. F.W. baron van Styrum
1874-1886 Jhr. G.F. van Tets
1886-1897 Jhr. mr. J.W.M. Schorer
1897-1913 Mr. G. van Tienhoven
1914-1915 Mr. F.W. van Leeuwen
1915-1940 Mr. dr. A. baron Röell
1940-1966 Dr. J.E. baron de Vos van Steenwijk
1966-1978 Jhr. mr. C.C. van Valkenburg
1978-1985 Dr. mr. L. de Gou
1985-1997 Mr. M. Enschedé
1997-2008 Ir. M.C. van Veen
2008-2016 Prof. dr. A.H.G. Rinnooy Kan
2016-2024 Prof. dr. L.J. Gunning-Schepers
2024-heden Drs. A.P.H.M. Hovius MBA
Wetenschappelijk secretarissen vanaf 1752
1752-1793 C.C.H. van der Aa
1794-1837 Dr. M. van Marum
1838-1864 Prof. dr. J.G.S. van Breda
1864-1885 Prof. dr. E.H. von Baumhauer
1885-1909 Prof. dr. J. Bosscha
1909-1919 Dr. J.P. Lotsy
1920-1928 Prof. dr. H.A. Lorentz
1928-1939 Prof. dr. A.F. Holleman
1939-1958 Dr. J.A. Bierens de Haan
1958-1969 Prof. dr. ir. R.J. Forbes
1969-1988 Prof. dr. A. Quispel, vanaf 1986 voor de natuurwetenschappen
1986-2004 Prof. dr. D.M. Schenkeveld, geestes- en maatschappijwetenschappen
1988-2004 Prof. dr. A.A. Verrijn Stuart, natuurwetenschappen
2004-2018 Prof. mr. A. Soeteman, geestes- en maatschappijwetenschappen
2004-2015 Prof. dr. G. van Dijk, natuurwetenschappen
2018-2023 Prof. dr. R.B. Andeweg, geestes- en maatschappijwetenschappen
2015-heden Prof. dr. A.P. IJzerman, natuur- en medische wetenschappen
2023-heden Prof. dr. W.B. Drees, secretaris geestes- en maatschappijwetenschappen
Ereleden
Z.K.H. Prins Hendrik der Nederlanden (1927)
Prof. dr. A.F. Holleman (1939)
Dr. J.E. baron de Vos van Steenwijk (1966)
Jhr. F.J.E. van Lennep (1974)
Jhr. mr. C.C. van Valkenburg (1978)
Dr. mr. L. de Gou (1985)
Jhr. mr. B.W.F. van Riemsdijk (1992)
Mr. M. Enschedé (1997)
G.W. baron van der Feltz (2007)
Ir. M.C. van Veen (2008)
Prof. dr. A.H.G. Rinnooy Kan (2016)
Prof. dr. L.J. Gunning-Schepers (2024)
Mr. R.J. graaf Schimmelpenninck (2024)
Mariska Kret wint eerste Mercator Sapiens Stimulus
Op 12 februari is de Mercator Stimulus 2024 uitgereikt aan Mariska Kret. Kret is hoogleraar Cognitieve Psychologie aan de Universiteit Leiden. Ze maakte indruk met haar onderzoek naar emoties bij mensen én mensapen als chimpansees en bonobo's. Aan de feestelijke bijeenkomst werd onder meer meegewerkt door demissionair minister Robbert Dijkgraaf en Nobelprijswinnaar Ben Feringa. Verslag
Royal Holland Society of Sciences and Humanities
The Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen (KHMW; Royal Holland Society of Sciences and Humanities) is the oldest learned society in the Netherlands. Since its establishment in 1752, the goal of the KHMW has always been twofold: to promote the sciences (in the broadest sense, including the “arts”), and to build bridges between the realm of science and society at large. Today, the organization comprises of approximately 550 scientific members and 400 societal members. The organization also has some 40 international members.
Prizes have traditionally been the core business of the KHMW. The organization appoints independent jury members for the assessment of scientific achievements. Prizes and stipends are awarded at all levels, from high school students, through Master students and PhD-students, to renowned scientists. Throughout the year, approximately 140 prizes are awarded during festive and inspiring gatherings, regularly in the monumental Hodshon House in Haarlem. The awards and scholarships are financed by donations from private companies, foundations, funds and societies.
Within the KHMW, exchange of thoughts takes place through lectures and informal interactions. Lectures by KHMW members as well as invited speakers are annually held at the Winter and Autumn Debates, and the Haarlem Presentation at the general meeting in May. A large number of these lectures have been published.
The bi-annual Spaarne Lecture, introduced in 2015, is an initiative of the KHMW together with its good neighbour Teylers Museum, to share scientific topics with a broad audience. In addition, incidental scientific lectures and debates are organized, often in collaboration with connected organizations.
In 1841 the KHMW moved into the palatial Hodshon House on the river Spaarne in Haarlem. Hodshon House was commissioned in 1795 by a young woman, Catharina Cornelia ("Keetje") Hodshon. At present, the building is maintained by Hendrick de Keyser Monumenten, an organization that preserves valuable historical buildings for the future.
