Van Marum Prijs 2009 voor baanbrekend onderzoek van complexe vloeistoffen

De Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen heeft 13 mei de Martinus van Marumprijs voor chemische wetenschappen van 12.000 euro toegekend aan dr. Dirk Aarts (31) voor zijn promotieonderzoek en andere publicaties.
' De Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen heeft 13 mei de Martinus van Marumprijs voor chemische wetenschappen van 12.000 euro toegekend aan dr. Dirk Aarts (31) voor zijn promotieonderzoek en andere publicaties. Hij toonde aan dat ogenschijnlijk vlakke vloeistofoppervlakken in werkelijkheid heel beweeglijk zijn. Die ontdekking is een doorbraak in de Fysische Chemie. De Van Marumprijs is bestemd voor oorspronkelijk onderzoek in de afgelopen vijf jaar.
Aarts maakte als eerste tijdens zijn promotieonderzoek aan de Universiteit Utrecht (bij het Van ’t Hoff Laboratorium voor Fysische en Colloïd ChemieDebye Instituut) zichtbaar hoe een vloeistofgrensvlak zich gedraagt op het allerkleinste niveau. Zijn promotor was prof. Henk Lekkerkerker. Aarts bestudeerde vloeistoffen met colloïdale deeltjes erin en in het bijzonder het grensvlakgedrag van zulke systemen. Colloïdale deeltjes zijn ruwweg duizend keer groter dan vloeistofmoleculen en komen voor in complexe vloeistoffen zoals inktmelk of sladressing. Hij maakte gebruik van een colloïdaal systeem dat ontmengt in twee vloeistoffen net zoals een opgeschudde dressing van olie en azijn dat in rust doet.
Doordat colloïden groter en langzamer zijn dan moleculenmelk of sladressing. Hij maakte gebruik van een colloïdaal systeem dat ontmengt in twee vloeistoffen net zoals een opgeschudde dressing van olie en azijn dat in rust doet.
Doordat colloïden groter en langzamer zijn dan moleculenkon hij de spontane bewegingen van het grensvlak voor het eerst zien en vastleggen met een confocale microscoop die haarscherpe driedimensionale opnames maakt. Hij kon zo direct waarnemen dat het grensvlak niet glad ismaar woelig en veranderlijk. Dit bleek een belangrijke rol te spelen in het gedrag van grensvlakken onder stroming. De waarnemingen van Aarts maken het mogelijk om belangrijke theoretische voorspellingen over dit gedrag te kunnen verifiëren en vormen tegelijkertijd weer een uitdaging voor theoretici.
Naast het fundamenteel wetenschappelijke belangdraagt zijn onderzoek mogelijk bij aan het verbeteren van industriële en technologische processen. Aarts geeft als voorbeeld dat het kan helpen om complexe vloeistoffen op een heel kleine schaal te ordenen en te manipuleren. Daarmee kan bijvoorbeeld een inktjetprinter met een hogere resolutie worden ontwikkeld.
Na zijn promotie heeft Aarts zijn carrière vervolgd aan de Ecole Normal Supérieure in Parijs (bij prof. Daniel Bonn)waar hij onder andere de techniek heeft geleerd om vloeistoffen op kleine schaal te manipuleren (microfluids). Vanaf 2007 heeft hij een eigen onderzoeksgroep aan de universiteit van Oxfordwaar hij onderzoekt hoe complexe vloeistoffen zich gedragen in miniatuursystemen en onder invloed van stroming. Hij heeft inmiddels over zijn onderzoeken gepubliceerd in diverse Nederlandse en internationale vakbladen en zijn werk werd al eerder bekroond.
De Martinus van Marumprijs is ingesteld door de J.C. Ruigrok Stichting te Haarlem en wordt 4 juni officieel uitgereikt. Het is de tweede keer dat deze prijs wordt toegekend.
'